تىرامپنىڭ يېڭى تاموژنا بېجى قارارى قاتتىق غۇلغۇلا قوزغىدى

ئامېرىكا پىرېزىدېنتى دونالد تىرامپ يېڭى مەمۇرىي بۇيرۇققا ئىمزا قويۇپ، ئامېرىكىغا ئىمپورت قىلىنغان بارلىق ماللاردىن ئەڭ ئاز بولغاندىمۇ %10 تاموژنا بېجى ئېلىشنى قارار قىلدى.

BBC نىڭ بۇ ھەقتىكى خەۋىرىدە قەيت قىلىنىشىچە، پىرېزىدېنت دونالد تىرامپ 2-ئاپرېل بىر مەمۇرىي بۇيرۇق ئىمزالىغان بولۇپ، 5-ئاپرېلدىن تارتىپ ئامېرىكىغا كىرگۈزۈلگەن بارلىق ماللاردىن ئەڭ ئاز بولغاندىمۇ %10 تاموژنا بېجى ئېلىنىدىكەن. شۇنداقلا 9-ئاپرېلدىن تارتىپ «ئېغىر خىلاپلىق قىلغۇچىلار» قاتارىغا كىرگۈزۈلگەن دۆلەتلەردىن تېخىمۇ كۆپ تاموژنا بېجى ئېلىنىدىكەن.

ئەڭ تۆۋەن مىقداردا باج ئېلىنىدىغان دۆلەتلەر ئەنگلىيە، تۈركىيە، ئاۋسترالىيە، سەئۇدى ئەرەبىستان... قاتارلىق ساناقلىق دۆلەتلەر بولۇپ، ياۋروپا ئىتتىپاقى دۆلەتلىرى ۋە خىتاي قاتارلىق 60 نەچچە سودا شېرىكىدىن تېخىمۇ كۆپ باج ئېلىنىدىكەن. مەسىلەن: ياۋروپا ئىتتىپاقىدىن %20، خىتايدىن %34، ياپونىيەدىن %24، تەيۋەندىن %32 باج ئېلىنىدىكەن. بۇندىن ئىلگىرىكى باجنى قوشقاندا، خىتايدىن ئېلىنىدىغان تاموژنا بېجى %54 كە يېتىدىكەن. ئۇندىن باشقا چەت ئەلدىن ئىمپورت قىلىنغان بارلىق ئاپتوموبىللارغا %25 باج قويۇلىدىكەن.

تىرامپ يەنە 5-ئايدىن تارتىپ، خىتايدىن كېلىدىغان كىچىك پوسۇلكىلاردىن باج ئالماسلىق سىياسىتىنى ئەمەلدىن قالدۇرىدىغان بولۇپ، بۇ قارار ئامازون شىركىتىنىڭ رەقىبلىرى دەپ قارالغان، ئۇيغۇر مەجبۇرىي ئەمگىكىگە چېتىشلىق بولغان Temu ۋە Shein قاتارلىق خىتاي شىركەتلىرىگە تەسىر كۆرسىتىدىكەن.

مەزكۇر تاموژنا باجلىرى نەچچە تىرىليون دوللار قىممىتىدىكى سودىغا چېتىلىدىغان بولۇپ ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشقاندىن بۇيان خەلقئارا سودا سىستېمىسىدىكى ئەڭ چوڭ ئۆزگىرىش، دەپ قارالغان. ئانالىزچىلار بۇ قارارنىڭ پۈتۈن دۇنيا مىقياسىدا ئىقتىسادىي سىلكىنىش كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغانلىقىنى مۆلچەرلەشكەن. نۆۋەتتە تىرامپنىڭ ئەڭ يېڭى قارارى پۈتۈن دۇنيادىكى ئاكسىيە بازىرىغا تەسىر كۆرسەتكەن بولۇپ، پاي چېكىنىڭ تۆۋەنلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان.

ياۋروپا ئىتتىپاقى تىرامپ ھۆكۈمىتىنى تاموژنا بېجى قارارىدىن يېنىشقا، ئاپەت خاراكتېرلىك سودا ئۇرۇشىدىن ساقلىنىشقا چاقىرغان بولۇپ، بۇنىڭدىن سىرت، ياۋروپا ئىتتىپاقىغا ئەزا دۆلەتلەر ئامېرىكىنىڭ تېخنىكا ماگناتلىرىغا قول سالىدىغانلىقى ھەققىدە تەھدىت سالغان.