پاكىستاندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ تەقدىرى ئەندىشە قوزغىماقتا

يېقىنقى كۈنلەردە پاكىستاندا ياشاۋاتقان بىر قىسىم ئۇيغۇرلارنىڭ پاكىستاندىن قوغلىنىش خەۋپىگە دۇچ كەلگەنلىكى ھەققىدە ئۇچۇرلار تارقالغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ كېيىنكى تەقدىرى ئەندىشە قوزغىماقتا.

پاكىستاندىكى ئۆمەر ئۇيغۇر ۋەقفىنىڭ رەئىسى ئۆمەر ئۇيغۇر ئەپەندى ئىجتىمائىي تاراتقۇلار ئارقىلىق بىر قىسقا سىن ھەمبەھرىلەپ، پاكىستاندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ دۆلەتتىن قوغلىنىش خەۋپىگە دۇچ كەلگەنلىكىنى، قولىدا باشقا ھېچقانداق دۆلەتنىڭ كىملىكى بولمىغان مەزكۇر ئۇيغۇرلارنىڭ جىددىي ياردەمگە موھتاج ئىكەنلىكىنى، ھەرقايسى دۆلەتلەردىكى ئۇيغۇر تەشكىلاتلىرىنى بۇ ھەقتە ھەرىكەتكە ئۆتۈشكە چاقىرىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

سىندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ بىلدۈرۈشىچە، پاكىستاننىڭ ئالاقىدار دائىرىلىرى ئۇلارغا ئاخىرقى بىر نەچچە كۈن مۆھلەت بېرىپ، دۆلەتتىن چىقىپ كېتىشكە بۇيرۇغان. ئۇلارنىڭ پەرزەنتلىرىمۇ مەكتەپتىن چىقىرىۋېتىلگەن بولۇپ، ئىجارە ئولتۇرۇۋاتقان ئۆيلەردىنمۇ قوغلانغان. يېرىم ئەسىردىن بۇيان پاكىستاندا ياشاۋاتقان، قولىدا ھېچقانداق دۆلەتنىڭ رەسمىيەتلىرى بولمىغان مەزكۇر ئۇيغۇرلار پۈتۈنلەي چارىسىز ئەھۋالغا چۈشۈپلا قالماي، خىتايغا قايتۇرۇلۇش ئەندىشىسى ئىچىدە قالغان.

مەلۇم بولۇشىچە، پاكىستاندىكى ئۇيغۇرلارنىڭ كۆپىنچىسى 1960-يىللاردا خىتاينىڭ باستۇرۇشلىرى سەۋەبلىك قەشقەر، يەكەن قاتارلىق جايلاردىن ئافغانىستانغا كېلىپ پاناھلانغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئەۋلادلىرى ئىكەن. 1980-يىللاردا سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى ئارمىيەسى ئافغانىستانغا كەڭ كۆلەمدە تاجاۋۇزچىلىق ئۇرۇشى قوزغىغاندا، بۇ ئۇيغۇرلارنىڭ بىر قىسمى ئافغانىستاندىن قاچقان مىليونلىغان مۇساپىرلار بىلەن بىرلىكتە پاكىستانغا كۆچمەن بولۇپ كېلىپ قالغان.

2023-يىلىنىڭ ئاخىرى پاكىستان ھۆكۈمىتى بايانات ئېلان قىلىپ، دۆلەتتىكى قانۇنسىز كۆچمەنلەرنى كەڭ كۆلەمدە بىر تەرەپ قىلىدىغانلىقىنى، ئۇلارنى چېگرادىن قوغلاپ چىقىرىدىغانلىقىنى، بۇ ھەرىكەتنىڭ پاكىستان چېگراسى ئىچىدە پاناھلىنىۋاتقان 1 مىليون 700 مىڭ ئافغان مۇساپىرلىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەنىدى. ئەينى ۋاقىتتا خەلقئارا ئىنسان ھەقلىرىنى كۆزىتىش تەشكىلاتى خەلقئارا جەمئىيەتنى پاكىستاندىكى 20 دىن كۆپ ئائىلە، يەنى 100 گە يېقىن ئۇيغۇر مۇساپىرنى قوغداشقا چاقىرىپ: «بۇنداق بىر ۋەزىيەتتە پۈتۈن دۇنيا جامائىتىنىڭ بۇ ئۇيغۇرلارنى قوغداش مەسئۇلىيىتى بار، خەلقئارا ئىنسان ھەقلىرى قانۇنىمۇ دەل شۇنىڭ ئۈچۈن مەۋجۇت» دېگەنىدى.