ھىندىستاننىڭ غەربىدە مۇسۇلمانلار بىلەن ھىندىلار ئارىسىدا توقۇنۇش پارتلىدى

ھىندىستاننىڭ غەربىدە ھىندىلارنىڭ مۇغۇل ھۆكۈمدارىنىڭ قەبرىسىنى چېقىپ تاشلاشنى تەلەپ قىلىش سەۋەبلىك توقۇنۇش پارتلىغان.

CNN قانىلىنىڭ 19-مارت خەۋەر قىلىشىچە، ھىندىستاننىڭ ناگپۇر شەھىرىدىكى دائىرىلەر ھىندىلار بىلەن مۇسۇلمانلار ئوتتۇرىسىدىكى دىنىي توقۇنۇش پارتلىغاندىن كېيىن، مۇددىتى بېكىتىلمىگەن كېچىدە يۈرۈش چەكلىمىسى يولغا قويغان. بۇ زوراۋانلىق ۋەقەسى ھىندى مىللەتچى گۇرۇپپىلارنىڭ 17-ئەسىردىكى مۇسۇلمان مۇغۇل ھۆكۈمدارى ئەۋرەڭزىپنىڭ مەقبەرىسىنى چېقىپ تاشلاشقا قارشى نامايىش قىلىشى سەۋەبلىك كېلىپ چىققان بولۇپ، ھىندىلار ئەۋرەڭزىپ ھىندىلارغا زىيانكەشلىك قىلغان، دەپ ئەيىبلىگەن.

بىلدۈرۈلۈشىچە، توقۇنۇشتا ئاز دېگەندە 34 ساقچى ۋە 5 پۇقرا يارىلانغان بولۇپ، نۇرغۇن كىشىلەر قولغا ئېلىنغان. يېقىنقى يىللاردا ھىندىلار بىلەن مۇسۇلمانلار ئارىسىدا جىددىيلىك كۈچەيگەن بولۇپ، خۇسۇسەن مودى ھۆكۈمىتى مۇسۇلمانلار بىلەن ھىندى دىنى مۇرىتلىرى ئارىسىدا ئۆچمەنلىك كەيپىياتىنى كۈچەيتكەنلىكى ئۈچۈن تەنقىدكە ئۇچرىغان.

مەلۇم بولۇشىچە، ھىندىلارنىڭ ئەۋرەڭزىپ بىلەن ئۇرۇش قىلىشى تەسۋىرلەنگەن بوللىۋود فىلىمىنىڭ قويۇلۇشى بۇ كەسكىن ۋەزىيەتنى تېخىمۇ كۈچەيتكەن. ئىنسان ھەقلىرى تەشكىلاتلىرى مودى ھاكىمىيىتى مەزگىلىدە ئاز سانلىق مىللەتلەرگە قىلىنغان ھۇجۇملارنىڭ كۆپەيگەنلىكىنى قەيت قىلغان. ئەمما ئۇنىڭ پارتىيەسى - ھىندىستان خەلق پارتىيەسى بۇ ئەيىبلەشلەرنى رەت قىلغان.

ئەۋرەڭزىپ (1618-1707) 18-ئەسىردىكى موغۇل ئىمپېرىيەسىنىڭ مۇھىم ھۆكۈمرانى بولۇپ، ئۇ 1658-يىلىدىن 1707-يىلىغىچە ئىمپېرىيەگە ھۆكۈمرانلىق قىلغان. ئۇ موغۇل ئىمپېرىيەسىنىڭ ئالتىنچى سۇلتانى بولۇپ، تولۇق ئىسمى ئەبۇ مۇزەففەر مۇھىددىن مۇھەممەد ئەۋرەڭزىپ ئالەمگىر. ئۇنىڭ ھۆكۈمرانلىقى جەريانىدا ئىمپېرىيە چېگراسى ئەڭ زور دەرىجىدە كېڭەيگەن.

تارىختا خاتىرىلىنىشىچە، ئۇ بارلىق ئىشلارنى شەرىئەت بىلەن ھەل قىلىشقا قاتتىق ئەھمىيەت بەرگەن مۇسۇلمان ھۆكۈمران بولۇپ، ئۇنىڭ دەۋرىدە موغۇل ئىمپېرىيەسى سىياسىي ۋە ھەربىي جەھەتتە كۈچلۈك بىر ئىمپېرىيەگە ئايلانغان.

ئۇندىن باشقا، ئەلجەزىرە تورىنىڭ 19-مارت خەۋەر قىلىشىچە، ھىندىستاننىڭ غەربىدىكى ماھاراشترا ئۆلكىسىگە تەۋە بىر شەھەردە ھىندىلار بىلەن مۇسۇلمانلار ئارىسىدا توقۇنۇش يۈز بەرگەن بولۇپ، بۇنىڭ سەۋەبى ئىجتىمائىي ئۇچۇر ۋاسىتىلىرىدا مەزكۇر شەھەردە قۇرئان كەرىمنىڭ كۆيدۈرۈلگەنلىكى توغرىسىدىكى سىنلارنىڭ تارقىلىشى ئىكەن.

بىلدۈرۈلۈشىچە، ھىندىستان ئىجتىمائىي تاراتقۇلىرىدا تارقالغان بىر سىندا «ئىسلامىي ئايەتلەر» دەپ يېزىلغان قاپ بىلەن ئورالغان كىتابنى كۆيدۈرۈۋاتقان بىر كۆرۈنۈش تارقالغان. قۇرئان ئايەتلىرى كۆيدۈرۈلگەنلىكى ھەققىدىكى مەزكۇر سىن مۇسۇلمانلارنىڭ غەزىپىنى قوزغىغان. بۇ سەۋەبلىك ھىندىلار بىلەن مۇسۇلمانلار ئارىسىدا جىددىيچىلىك كۈچەيگەن بولۇپ، ئاخىردا ئىككى تەرەپ ئارىسىدا توقۇنۇش باشلانغان.

ھۆكۈمەت دائىرىلىرىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، توقۇنۇشلار نەتىجىسىدە بىر قانچە قاتناش ۋاسىتىلىرى كۆيدۈرۈلگەن ۋە 40 قا يېقىن كىشى يارىلانغان بولۇپ، ئۇلارنىڭ كۆپىنچىسى ساقچىلار ئىكەن.

تەييارلىغۇچى: ئابدۇخەبەر رەجەپ