خىتاي ئامېرىكىنىڭ باج تەدبىرىگە قارشى چىقىشقا ئۇرۇنماقتا

خىتاي ئامېرىكا ھۆكۈمىتىنىڭ يېڭى باج قويۇش ھەرىكىتىگە قارشى تەدبىر ئويلىشىۋاتقان بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە ئامېرىكىنىڭ يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىغا قوشۇمچە باج قويۇشمۇ بار ئىكەن.

فىرانسىيە خەلقئارا رادىيوسىنىڭ 3-مارت خەۋەر قىلىشىچە، تىرامپ ئۆتكەن ھەپتە خىتايدىن ئىمپورت قىلىنغان مەھسۇلاتلارغا يەنە %10 باج قويىدىغانلىقىنى ئېلان قىلغان بولۇپ، بۇ تەدبىر سەيشەنبە كۈنىدىن باشلاپ ئىجرا قىلىنغان. بۇنىڭ بىلەن ئامېرىكا خىتاي مەھسۇلاتلىرىغا قويغان باج %20 كە يەتكەن. تىرامپ بۇ قارارنىڭ خىتاينىڭ فېنتانىلنى ئامېرىكىغا كىرىشىنى ئۈنۈملۈك چەكلىمىگەنلىكىگە قارىتا چىقىرىلغانلىقىنى بىلدۈرگەن.

خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرلىقى ئامېرىكىنىڭ بۇ ھەرىكىتىنىڭ «ئالدامچىلىق» ئىكەنلىكى ھەققىدە جار سالغان بولۇپ، خىتاي يەرشارى ۋاقىت گېزىتىنىڭ ئالاقىدار خەۋىرىدە خىتاينىڭ ئامېرىكىنىڭ قوشۇمچە باج قويۇشىغا قارشى مۇناسىۋەتلىك تەدبىرلەرنى ئويلىشىۋاتقانلىقى، قارشى تەدبىرلەر بولسا بىر قاتار باج ۋە باجسىز چارىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقى، ئامېرىكىنىڭ يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنىڭ جازا تىزىملىكىگە كىرگۈزۈلۈشى مۇمكىنلىكى ئىلگىرى سۈرۈلگەن.

خىتاي سودا مىنىستىرلىقى ۋە ئامېرىكىنىڭ خىتايدا تۇرۇشلۇق ئەلچىخانىسى ھازىرغىچە بۇنىڭغا رەسمىي ئىنكاس قايتۇرمىغان. خىتاي ئامېرىكا يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنىڭ ئەڭ چوڭ ئېكسپورت بازىرى بولۇپ، ئۇزۇن ۋاقىتتىن بۇيان ئىككى تەرەپنىڭ سودا ئىشلىرىدىكى مۇھىم ساھە بولۇپ كەلگەن.

رويتېرس خەۋەر ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، مۇتەخەسسىسلەر بۇ ھەقتە توختىلىپ، 2018-يىلىدىن بۇيانقى خىتاي-ئامېرىكا سودا ئۇرۇشىدا خىتاينىڭ ئامېرىكا يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىنى ئىمپورت قىلىش مىقدارىنىڭ ئازايغانلىقىنى، ئەمما ئامېرىكىنىڭ يەنىلا خىتاي يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى تەمىناتىنىڭ مۇھىم قىسمى ئىكەنلىكىنى، ئەگەر خىتاي ئامېرىكىنىڭ گۆش، ئاشلىق قاتارلىق مۇھىم يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرىغا قارىتا باجنى ئاشۇرسا، بۇ خىتاي-ئامېرىكا سودا مۇناسىۋىتىگە ۋە ئامېرىكىنىڭ دېھقانلىرىغا تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.

مەلۇم بولۇشىچە، دۇنيانىڭ ئەڭ چوڭ يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى ئىمپورت قىلغۇچىسى بولغان خىتاي 2024-يىلى ئامېرىكىدىن 29.25 مىليارد دوللارلىق يېزا ئىگىلىك مەھسۇلاتى ئىمپورت قىلغان بولۇپ، ئۆتكەن يىلغا سېلىشتۇرغاندا %14 تۆۋەنلىگەن، 2023-يىلى بولسا %20 تۆۋەنلىگەن.

رويتېرس ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋەر قىلىشىچە، خىتاي تەشۋىقات ئورگىنى «خەلق گېزىتى»نىڭ بىر تارمىقى بولغان «يەرشارى ۋاقىت گېزىتى» ئىلگىرى خىتاينىڭ ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ خىتاي توكلۇق ئاپتوموبىللىرىغا باج قويۇشىغا قارشى پىلانلىغان تەدبىرلىرىنى تۇنجى بولۇپ خەۋەر قىلغان.

تىرامپنىڭ بۇ قېتىمقى قايتا باج كۆپەيتىش تەھدىتى خىتاينىڭ ئىنكاس قايتۇرۇشىغا بىر ھەپتىدىنمۇ ئاز ۋاقىت بەرگەن بولۇپ، بۇ قارار خىتاي ئىككى يىغىنى ئۆتكۈزۈلۈش ئالدىدىكى بىر پەيتتە ئېلان قىلىنغان.

تەھلىلچىلەرنىڭ كۆرسىتىشىچە، خىتاي يەنىلا تىرامپ ھۆكۈمىتى بىلەن سۆھبەتلىشىپ، سودا ئۇرۇشىنىڭ كۈچىيىشىدىن ساقلىنىشنى ئۈمىد قىلىدىكەن. ئەمما نۆۋەتتە سودا دىيالوگى ھەققىدە ھېچقانداق ئالامەت بولمىغانلىقتىن، يېقىن كەلگۈسىدە ئىككى تەرەپنىڭ يارىشىش ئېھتىماللىقى تۆۋەن ئىكەن.

تەييارلىغۇچى: ئابدۇخەبەر رەجەپ