تايلاندنىڭ ئۇيغۇرلارنى خىتايغا تاپشۇرغانلىقىغا قارشى نارازىلىق باياناتلىرى ئېلان قىلىندى

خەلقئارالىق ئىنسان ھەقلىرى تەشكىلاتلىرى، ئىسلامىي تەشكىلاتلار ۋە بىر قىسىم دۆلەتلەرنىڭ ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرى تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ ئون نەچچە يىلدىن بېرى تۇتۇپ تۇرۇلۇۋاتقان 40 ئۇيغۇرنى خىتايغا ئۆتكۈزۈپ بەرگەنلىكىگە قارشى نارازىلىق باياناتى ئېلان قىلىشتى.

ئانادولۇ ئاگېنتلىقىنىڭ خەۋىرىدە بىلدۈرۈلۈشىچە، ب د ت ئىنسان ھەقلىرى ئالىي كومىسسارى ۋولكېر تۈرك 27-فېۋرال تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ 40 ئۇيغۇرنى خىتايغا تاپشۇرۇپ بەرگەنلىكى ھەققىدە بايانات ئېلان قىلغان. ئۇ باياناتتا بۇ ئەھۋالدىن چوڭقۇر ئەندىشە قىلغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ قىلمىشىنى «خەلقئارالىق ئىنسان ھەقلىرى قانۇنىنى دەپسەندە قىلغانلىق» دەپ ئاتىغان.

باياناتتا يەنە قايتۇرۇلغان تەقدىردە قىيىن-قىستاققا ئېلىنىش، ناچار مۇئامىلىگە ئۇچراش ياكى باشقا ئېغىر زىيانلارغا ئۇچراش خەۋپى بار بولسا، قوغدىلىشى كېرەك بولغان كىشىلەرنى قايتۇرماسلىق كېرەكلىكى، تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ قىلمىشى مەزكۇر پىرىنسىپقا خىلاپ ئىكەنلىكى تەكىتلەنگەن.

ئىنسان ھەقلىرىنى كۆزىتىش تەشكىلاتىمۇ بۇ ھەقتە بايان ئېلان قىلىپ، تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ دۆلەت ئىچى ۋە خەلقئارالىق قانۇنلارنى دەپسەندە قىلىپ، ئەڭ ئاز 40 ئۇيغۇرنى مەجبۇرىي قايتۇرۇۋەتكەنلىكىنى، ئۇلارنى خىتايدا قىيىن-قىستاققا ئېلىنىش، ئۇزۇن مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ئۇچراش خەۋپىگە ئىتتەرگەنلىكىنى بىلدۈرگەن.

ئامېرىكا تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ماركو رۇبىيو تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارنى خىتايغا تاپشۇرۇپ بەرگەنلىكىنى ئەيىبلەپ: «ئۇيغۇرلار ئۇ يەردە ئىرقىي قىرغىنچىلىققا دۇچ كەلمەكتە» دېگەن. ئۇ باياناتىدا يەنە: «بىز تايلاندنىڭ كەم دېگەندە 40 ئۇيغۇرنى ئەدلىيە ھوقۇقى چەكلەنگەن ۋە ئۇيغۇرلار زىيانكەشلىك، مەجبۇرىي ئەمگەك، قىيىن-قىستاقلارغا دۇچ كېلىدىغان خىتايغا مەجبۇرىي قايتۇرغانلىقىنى ئەڭ كۈچلۈك ئىبارىلەر بىلەن ئەيىبلەيمىز» دېگەن.

ئىسلام ھەمكارلىق تەشكىلاتىنىڭ ھىندونېزىيە ياشلار شۆبىسى 29-فېۋرال بايانات ئېلان قىلىپ، تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ تۇتقۇندىكى ئۇيغۇرلارنى خىتايغا تاپشۇرۇپ بەرگەنلىكىنى ئەيىبلىگەن ۋە خەلقئارا جەمئىيەتنى ئۇيغۇرلارنى قوغداشقا چاقىرغان.

مالايشىيا مۇسۇلمان ياشلار ھەرىكىتى «ABIM»مۇ تايلاند ھۆكۈمىتىنىڭ بۇ قارارىدىن چوڭقۇر ئەپسۇسلانغانلىقىنى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ تەقدىرىدىن ئەندىشە قىلىۋاتقانلىقىنى تەكىتلىگەن. باياناتتا يەنە بۇ قارارنىڭ خەلقئارا جەمئىيەتتە ئېغىر ئەندىشە قوزغىغاندىن سىرت، ئاخبارات ۋاسىتىلىرىنىڭ كەڭ دائىرىلىك دىققىتىنى تارتقانلىقى بىلدۈرۈلگەن.

مالايشىيا ئىسلام تەشكىلاتلىرى كېڭىشى بۇ ھەقتە بايانات ئېلان قىلىپ، تايلاندنىڭ ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي خىتايغا قايتۇرماسلىقى كېرەكلىكىنى، ئىنسانىي ھوقۇق ئاساسىدا مۇستەقىل ھەرىكەت قىلىشى زۆرۈر ئىكەنلىكىنى، قايتۇرۇلغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئېغىر زىيانكەشلىككە، قامىلىشقا، ھەتتا ئۆلۈم جازاسىغا دۇچ كېلىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن.

تەييارلىغۇچى: ئابدۇخەبەر رەجەپ