خىتاي جەمئىيىتى يەنە بىر يېڭى خەۋپكە دۇچ كەلدى

خىتايدا توي قىلغانلارنىڭ سانى بۇرۇنقىغا قارىغاندا ئەڭ ئاز بولغان بىر ۋەزىيەتتە، ئەر-ئاياللارنىڭ ئاجرىشىش نىسبىتىمۇ داۋاملىق ئاشقان.

ئامېرىكا CNN نىڭ قانىلىنىڭ 10-فېۋرال خەۋەر قىلىشىچە، 2024-يىلى خىتايدا توي قىلغانلارنىڭ سانى تارىختىكى ئەڭ تۆۋەن چەككە چۈشۈپ قالغان بولۇپ، پەقەت 6.1 مىليون جۈپ ئەر ئايال توي قىلغان. بۇ بۇلتۇرقىغا سېلىشتۇرغاندا %20.5 تۆۋەنلىگەن. بۇ خىل تۆۋەنلەش يېقىنقى 10 يىللىق يۈزلىنىش بولۇپ، ئەمگەك كۈچىنىڭ ئازىيىشى ۋە نوپۇسنىڭ قېرىشى خىتاي ئىقتىسادىغا زور خىرىس ئېلىپ كەلگەن.

بىلدۈرۈلۈشىچە، خىتاي رېجىمى گەرچە بۇ خىل خىرىستىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، توي قىلىش ۋە پەرزەنت كۆرۈشكە رىغبەتلەندۈرىدىغان ئىقتىسادىي ئىلھاملاندۇرۇش، تەشۋىقات قاتارلىق تەدبىرلەرنى قوللانغان بولسىمۇ، بىراق يۇقىرى تۇرمۇش خىراجىتى، ئىشسىزلىق ۋە نىكاھقا بولغان پوزىتسىيەنىڭ ئۆزگىرىشى سەۋەبلىك، ياشلار ئىچىدە توي قىلىشنى كېچىكتۈرۈش ياكى توي قىلماسلىق ئەھۋالى كۆپەيگەن.

خىتاي خەلق ئىشلىرى مىنىستىرلىقى ئۆتكەن يىلى 2-ئاۋغۇست 2024-يىللىق 2-پەسىللىك سانلىق مەلۇماتلارنى ئېلان قىلغان. كۆرسىتىلىشىچە، بۇلتۇر ئالدىنقى يېرىم يىلدا خىتايدا ئۈچ مىليون 430 مىڭ كىشى توي قىلىشقا تىزىملاتقان بولۇپ، ئوخشاش مەزگىلدىكىدىن %12.7 ئازايغان. 2019-يىلىدىن باشلاپ خىتايدا توي قىلغۇچىلارنىڭ سانى ئۇدا بەش يىل تۆۋەنلىگەن.

خىتاي رېجىمى نوپۇس كىرىزىسىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن، پىلانلىق تۇغۇت سىياسىتىگە ئۆزگەرتىش كىرگۈزۈپ، پەرزەنت سانى چەكلىمىسىنى بىردىن ئۈچكە چىقارغانىدى. شۇنداقلا بالدۇر توي قىلىشقا، كۆپ پەرزەنتلىك بولۇشقا رىغبەتلەندۈرۈش ئۈچۈن، بالدۇر توي قىلغانلارنى نەق پۇل بىلەن مۇكاپاتلاش، تۇغۇت تولۇقلىما پۇلى بېرىش، تۇغۇت دەم ئېلىش كۈنلىرىنى ئۇزارتىش قاتارلىق تۈرلۈك تەدبىرلەرنى يولغا قويغانىدى. ئەمما بۇ تەدبىرلەر خىتايدىكى نوپۇس تۆۋەنلەش يۈزلىنىشىنى ئۆزگەرتەلمىگەن.

ھالبۇكى، خىتاي ئۆز نوپۇسىنى كۆپەيتىشكە ئۇرۇنۇش بىلەن بىرگە، شەرقىي تۈركىستاندا ئۇيغۇر ئاياللىرىنى مەجبۇرىي تۇغماس قىلىۋېتىش، مەجبۇرىي بالا چۈشۈرگۈزۈش قاتارلىق ئىرقىي قىرغىنچىلىق جىنايەتلىرىنى داۋاملاشتۇرماقتا.

ئاۋسترالىيە ئىستراتېگىيەلىك سىياسەت ئىنستىتۇتى (ASPI) 2021-يىلى ئېلان قىلغان بىر دوكلاتىدا خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى نوپۇس يوقىتىش جىنايىتى نەتىجىسىدە، تۇغۇلۇش نىسبىتىنىڭ مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە تۆۋەنلىگەنلىكىنى، 2017-يىلىدىن 2019-يىلىغىچە بولغان ئىككى يىل ئىچىدىلا شەرقىي تۈركىستاندىكى تۇغۇلۇش نىسبىتىنىڭ %48.74 تۆۋەنلىگەنلىكىنى، بۇنىڭ سۇرىيەدىكى ئىچكى ئۇرۇش ياكى رىۋاندا ۋە كامبودژا ئىرقىي قىرغىنچىلىقى مەزگىلىدىكى نوپۇس تۆۋەنلەشتىنمۇ ئېشىپ كەتكەنلىكىنى كۆرسىتىپ ئۆتكەنىدى.

تەييارلىغۇچى: ئابدۇخەبەر رەجەپ